Devletin kontrolü altında olmayan bir para biriminin günümüz ekonomik sisteminde var olabilmesi mümkün mü bilinmez. Ancak son günlerde popülaritesi tavan yapan dijital para birimi Bitcoin, gerçek paranın yerini alma konusunda bir hayli iddialı görünüyor.
Bilindiği gibi modern ekonomide devletin paranın kontrolünü elinde bulundurması, piyasalardaki siyasi oyunları da beraberinde getiriyor. Manifestosu Japon Satoshi Nakamoto tarafından yazılan ve 2009 yılında hayata geçirilen Bitcoin, devletten bağımsız yapısıyla kimilerine göre doğal kimilerine göre kirlenmiş bu sistemi değiştirme potansiyeline sahip.
Devletten bağımsız sanal para birimi
Deneysel bir proje olarak başlatılan Bitcoin, dünyanın herhangi bir yerindeki herhangi bir insana kolayca ödeme yapmayı sağlayan sanal bir para birimi. Üstelik bu paranın basımında ya da kullanımında devlete, merkez bankasına ya da benzer bir kuruma ihtiyaç duyulmuyor. Buradaki para kendi içinde merkezi sistem tarafından denetleniyor ve fiyatı arz ve talebe göre oluşuyor. Hatta bu kollektif yapıyı artık birçok internet kullanıcısının aşina olduğu torrent sistemine benzetmek mümkün. Zira Bitcoin para sistemi her kullanıcının bir ağ üzerinde yer almasıyla işliyor.
Açık kaynak kodlu bir yazılıma sahip Bitcoin’i bilgisayarınıza indirdikten sonra bir sanal cüzdan oluşturarak kullanabiliyorsunuz. Bitcoin alışverişi için şahıslar, değiş-tokuş siteleri, temel bitcoin satın alma siteleri ve fiziksel Bitcoin’ler kaynak sağlıyor.
Değeri 132 kat arttı!
Popülaritesi giderek artan Bitcoin’in dünya üzerinde 100 binden fazla kullanıcısı bulunuyor. Aynı zamanda para birimini oluşturan yazılıma da isim sahipliği yapan Bitcoin, şu anda Wikileaks, Reddit, Internet Archive gibi popüler internet sitelerinin yanı sıra birçok e-ticaret girişimi tarafında da tanınan bir para birimi. Hizmet vermeye başladığı ilk günlerde Bitcoin takası yapan sınırlı bir grup tarafında kullanılan bu elektronik para birimi, o dönemde 1 doların altında olan değerini bugün 132 dolara yükseltmeyi başardı. Bitcoin’in piyasaya değeri ise 1 milyar doların üzerinde seyrediyor.
Ekran görüntüleri Bitcoin Türkiye sitesinden alınmıştır.
Bitcoin nasıl çalışıyor?
İnsanlara paranın kontrol edilmediği bir gelecek vaat eden Bitcoin giderek daha değerli hale geliyor. Ancak bu sistem hakkında ciddi soru işaretleri de yok değil. Öncelikle Bitcoin’deki sistem işleyişi hakkında biraz daha bilgi verelim.
Bitcoin amacı gereği oldukça güvenli olması gereken bir sistem. Bu nedenle en başta modern kriptoloji teknikleri üzerine inşa edilmiş. Bitcoin’de yer alan her parça “hash kodu” yöntemiyle şifreleniyor. İşlem yapılan Bitcoin’ler bu kodlarla birlikte ağda kayda geçiyor. Söz konusu bitcoin hakkında bir işlem gerçekleştirilmek istendiğinde bir diğer karmaşık kod yöntemiyle şifre çözülüyor. Bu sayede yapılan işlem güvenlik altına alınırken, dolandırıcılık eylemlerinin önüne geçilmiş oluyor.
Güvenilir bir alternatif mi yoksa riskli bir rüya mı?
Bitcoin’i güvenilir ve uzun ömürlü kılmayacak nedenlerin başında bu güvenlik sistemi geliyor. Zira söz konusu şifreleme yöntemi 2011 yılında siber saldırı ile aşıldı ve sanal paranın değeri tamamen sıfırlandı. Sonrasında ABD Hazine Bakanlığı’nın müdahalesiyle yeniden ayağa kaldırılan Bitcoin’de alım satım işlemleri, şu an için güvenilir olduğu iddia edilen ticaret kurumları tarafından gerçekleştiriliyor. Örneğin Bitcoin’deki alım satımların %76’sına zemin oluşturan Mt. Gox şirketi bunlardan biri. Her gün yaklaşık 6 milyar dolar değerinde Bitcoin işlemi yöneten şirket güvenlik konusunda ciddi bir altyapıya sahip olduğunu savunuyor. Bitcoin hakkında soru işaretlerine neden olan durumlardan birisi de bu. Zira alım satım güvencesinin bir tekelin elinde bulunması para sisteminin bağımsızlığının da sorgulanmasına yol açıyor.
Güney Kıbrıs’ın kurtarıcısı oldu
Diğer yandan belirli gruplar yaptıkları anlık işlemlerle Bitcoin değerini bir anda aşağıya çekebiliyor ya da yükseltebiliyor. Toplamda 10,8 milyon bitcoin’e ulaşan sistem, 2140 yılına kadar para basmaya devam edecek. 21 milyon bitcoin’de sabitlenecek sistem bu sürecin ardından dolaşıma girerek işlemleri devam ettirecek.
Bitcoin’in bu denli popüler olmasında insanların finansal kaçış arayışlarının etkisi büyük. Güney Kıbrıs’ta yaşanan ekonomik kriz sonrası vatandaşların devlet denetimini Bitcoin ile aşması bu sistemin finansal kaçışta bir çözüm olabileceği fikrini doğurdu. Artık Bitcoin’in gerçek paranın yerini alıp alamayacağı ya da kontrol altında tutulmayan biri para sisteminin ömrünün ne kadar süreceği daha çok konuşuluyor.
