Uykuda bir şeyler öğrenilip öğrenilemediği sorusunun cevabını herkes merak ediyor. Kimilerine göre bu bir efsaneyken, kimileri bunun gerçekleşebileceğini söylüyor. Tabii ki, bir gecede oturup koca bir kitabı ezberleme gibi bir şansınız yok, ancak uyku sırasında gerçekten öğrenebileceğiniz şeyler var. Biz size bunların ne olduğunu söyleyelim, siz de deneyin.
Yabancı kelimeler
Yapılan bir araştırmada, anadili Almanca olan bir gruba temel Hollandaca kelimeler öğretilmeye başlandı. İkiye ayrılan deneklerden bir gruba, gece uyurken öğrendikleri kelimeler dinletildi. Diğer grup içe sessiz sedasız uyudu. Sabah yapılan testte, gece kelimeleri dinleyenlerin açık ara farklı daha başarılı olduğu ortaya çıktı.
Şunu da belirtmekte fayda var, burada sadece sesle öğrenmenin değil, uyku sırasında dinliyor olmanın etkisi büyük. İki grup da kelimeleri sözel olarak dinlemişti. Sadece uykusunda dinleyenler başarılı olabilmişti.
Müziksel yetenekler
Bu deneyde de aynı şekilde bir uygulama gerçekleşir. Bir grup insana, Guitar Hero’daki şarkıları çalmayı öğretmeye çalışırlar. Grup bir süre sonra uyumak için gider. Uyuyanların bazılarına, biraz önce çalmaya çalıştıkları melodi çalınırken, bir bölümü yine herhangi bir ses olmadan uyur. Uyandıktan sonra, melodiye maruz kalanlar, şarkısı hemen çalmaya başlıyor. Uykusunda melodiyi dinlemeyenler ise diğerleri kadar başarılı olamıyor.
Neyi nereye koyduğunuzu hatırlama
2013’te yapılan bir çalışmada, 60 yetişkin insanın, bilgisayarda açılmış mekân görüntüsünün içine, belirli objeleri yerleştirmesi istendi. Bu süreçte, odada bir melodi çalıyordu. Daha sonra bu insanlar, 1,5 saatlik bir uyku arası verdiler. Bu sürede herhangi bir melodi çalınmadı; ancak ikinci uyku arasında, objeleri yerleştirme sırasında çalınan melodi tekrar çalındı.
Her uykuyla beraber, insanlar objeleri nereye koyduklarını yavaş yavaş unutuyorlardı; ancak ilginç olan nokta, müziğin dinletildiği uyku arasından sonra, hafızadan bilgilerin daha az silinmesiydi. Yani işlem sırasında çalınan müziğin uyku sırasında da çalınması, hafızalarını güçlendirmişti.
Anlarınızı zihninizin bir köşesinde tutma
Zihnimizin belirli anıları, önemi daha az olan anılardan ayırma konusunda bir sistemi vardır. Bu anılar, direk olarak uzun süreli belleğe kaydolur. Biliminsanları, bu sistemi kırmanın bir yolu olabileceğini düşündü ve çözümü yine uykuda buldu.
Son zamanlarda yapılan çalışmalara göre, insanların belirli sesler eşliğinde bazı önemsiz sayılan anıları da hatırlayabileceği ortaya çıkmıştı. Bu araştırmadan yola çıkan biliminsanları, bir grup insanı bir odaya koydular. Odanın bir köşesinde kedi sesi çıkaran kedi ikonu, bir köşesinde zil sesi çıkaran zil ikonu duruyordu. Bu sesler belirli aralıklarla çalındı. Daha sonra grubun bir bölümü uykuya daldı. Bu sesler, denekler uyuduğu sırada, arayla tekrar çalındı. Grubun diğer bölümü uykuya daldığında ise hiçbir ses çalınmadı.
Uyku sırasında sese maruz kalan denekler, aynı sesi duyduklarında, akıllarına gördükleri ikonlar geldi. Diğer grubun aklına böyle bir şey gelmedi.
Uykumuz sırasında beynimize bu kadar iyi gelen şey nedir?
Beynimiz, uyku sırasında SWS denilen yavaş dalga uykusu denilen bir aşamaya geçer. Biliminsanları, bu sürecin, anıları kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe taşıdığına inanmakta. Yukarıda belirtmiş olduğumuz deneyler de, yavaş dalga uykusu sırasında gerçekleşen ve başarıyla sonuçlanan deneyler. Başka bir deyişle, yavaş dalga uykusu, öğrenmek ve anılarımızı saklamak için en uygun dönem.