Dünyada ortalama internet kullanıcı sayısı 2 milyardan fazla. Türkiye’de bu rakam 30 milyona denk geliyor. Akıllı telefonlar ve tablet bilgisayarlar ile dijital dünyayı çantamızda ve avcumuzun içinde taşıyoruz. Böyle bir dünyada paylaşmanın sonu olmadığı gibi, her gün değişen platformlara ve kullanım alışkanlıklarına uygun pazarlama stratejilerin de sonu gelmiyor.
Evet; son 10 yılda pazarlama dünyasında çok fazla şey degişti. Dijital Pazarlama Yöneticileri, uzmanları; yani dijital pazarlamacılar da bu dünyanın kalbinde duruyor. İşte bu yazının yazılma sebebi de dijital pazarlamacıların profilini çizmek.
Tek soru, 7 cevap…
[heading style=”1″]Dijital Pazarlamacının yetenek setinde neler olmalı?[/heading]
Yetenekleri sınıflandırmayı seviyorum.
En temelde beceriler var. Hızlı klavye kullanmaktan Excel formulasyonlara, dünyanın en iyi sunumlarını hazırlamaya veya bilgiye ulaşma becerilerine uzanan beceriler gerekiyor.
Bir üst katmanında işle ilgili yetenekler bulunuyor. Google Analytics ve Adwords sertifikasına sahip olmak, kullanılabilirlik nedir bilmek, dijital süreçleri bilmek bu katmanda.
Daha üstünde stratejik yetenekler bulunuyor. İşin temeli pazarlamayı bilmek. Ancak işimiz çok istatistik, strateji ve ekonomi odaklı. Bu tip stratejik konuları bilmek fayda sağlıyor.
Daha üst katmanda da kişinin merakı, yaşam tarzı, tanıştığı kişiler, inovasyon yapma şekli ve düşünme biçimi gibi yetenekler bulunuyor. Tek bir yetenek seti olduğunu düşünmüyorum. Kişiler farklı güçlü yönlerini bilmeli ve kendi kişiliklerine paralel yetenekler geliştirmeli.
“Bir dijital pazarlamacının yetenek seti ne olmalı?” sorusu, açıkçası fazlasıyla iddialı bir soru. Zira dijital sektörün dinamikleri hızla – hatta müthiş bir hızla – değişti için yetenek setinden bahsedebilmemiz biraz zor. Nasıl bir liste yaparsak yapalım, çok değil 1 hafta sonra bu listenin değişmesi olası…
Ben bu yüzden, yetenek setinden çok; bir dijital pazarlamacının, özellikle sosyal medya alanında çalışan herhangi birinin; yani bir direktörün, yöneticinin, hatta stajyerin cevaplaması gereken belli başlı sorular olduğunu düşünüyorum.
- Global ve yerel trend raporlarının kaçına abonesin? Kaçını düzenli olarak takip ediyorsun?
- Global ve yerel sektörel blogların kaçını, hangi sıklıkla takip ediyorsun?
- Güncel haberleri takip ediyor musun? Günlük, düzenli okuduğun bir haber sitesi veya gazete var mı?
- Twitter’da, sektöründe etkili kaç kişiyi takip ediyorsun? Globalde, yaptığın işi en iyi yapan kişilerden haberdar mısın? Onları Twitter’da takip ediyor musun?
- Çalıştığın markanın yereldeki rakiplerini ve globaldeki muadillerini ne sıklıkla takip ediyorsun?
- Global ve yerel sosyal medya monitoring araçlarını kullanabiliyor musun? Bu araçları kullanırken aralarındaki farkları görebiliyor musun?
- Ücretli veya ücretsiz hiçbir sosyal medya monitoring aracı kullanmadan da takip yapıp, raporlayabilir misin?
- Sosyal medya yönetimi üzerine yapılmış araçlardan haberdar mısın? Kaçını, hangi amaçla kullanıyorsun?
- Excel’i, raporlama ve analiz konularında ne kadar yaratıcı (evet, yaratıcı) kullanabiliyorsun?
- Sosyal medya platformlarının kaçının kullanım koşullarını ve gizlilik sözleşmelerini okudun? Değişme ihtimallerine karşın (evet, zaman zaman değişikliğe uğruyorlar) halihazırda okuduklarını bile tekrar gözden geçirdiğin oldu mu?
- Şimdiye kadar bir bilişim avukatıyla herhangi bir konu hakkında konuştuğun oldu mu? Yoksa zaten düzenli olarak iletişimde olduğun bir bilişim avukatı var mı?
- API’lerden ve platformların bazı teknik özelliklerinden üst düzey olmasa da yeteri kadar anlıyor musun? Uygulama fikri geliştirirken bunların çok işine yarayacağının farkında mısın?
- Yazılımcılarla ne kadar konuşuyorsun? Onlara en son ne zaman bir soru sordun?
- Sektörle ilgili veya ilgisiz, kitap okuma alışkanlığın var mı?
- Türkçe biliyor musun? Peki yazabiliyor musun?
- Araştırma, ölçümleme ve analiz konularına kafayı ne kadar takıyorsun? Bunlar için neler yapıyorsun? Hiç talep gelmediği halde, sadece müşterinin faydası için herhangi bir konuda detaylı bir ölçümleme ve analiz raporu hazırladın mı?
- Mecra yönetiminden sosyal medya takibine, kriz yönetiminden rakip analizine kadar yaptığın birçok şeyi raporlaman gerektiğinin farkında mısın? Farkındaysan, raporların –müşterin için- ne kadar anlaşılır ve onlara ne gibi faydalar sağlıyor?
- Çalıştığın markanın televizyon reklamlarını, basın ilanlarını düzenli olarak takip ediyor musun? Markanın “diline ve tonuna” hakim misin? Sosyal medya iletişiminde bunu ne kadar dikkate alıyorsun?
- Facebook, Twitter ve Google reklamlarını ne kadar etkin kullanabiliyorsun?
- Sunum hazırlama ve “sunma” konularında kendini yeterli görüyor musun?
- Zaman yönetimi konusunda ne kadar başarılısın?
- Sorun çözme konusunda yeterince inisiyatif alıyor musun?
- KPI ve ROI kavramlarını duyunca cin çarpmışa mı dönüyorsun?
- Müşteriyle empati kurabiliyor musun?
- Yapılabilir yaratıcı uygulama fikirleri geliştirebiliyor musun?
- Gerektiğinde son kullanıcı seviyesine inip, onlar gibi düşünebiliyor musun?
- PM olmadığında proje yönetimi, BM olmadığında müşteri yönetimi yapabiliyor musun?
- Birlikte çalışmadığın markalar için de proje fikirleri düşünüyor musun?
- Çalıştığın tüm markalara aynı sosyal medya stratejisini mi hazırlıyorsun?
- Email marketing, SEM, SEO ve Mobile Marketing gibi yöntemleri sosyal medya iletişimi için ne kadar efektif kullanabiliyorsun?
- Çalıştığın markanın fabrikasını/ofisini hiç ziyaret ettin mi?
- Milli Piyango dendiğinde aklına sadece yılbaşında aldığın çeyrek bilet mi geliyor?
Reklam sektöründeki en büyük sorunlardan biri, hepimizin bildiği gibi yoğun çalışma temposu ve vakitsizliktir. Bu yüzden iyi bir dijital pazarlamacının öncelikle zaman yönetiminde başarılı olması gerekir. Zamanı, işleri ve ekibi organize edebilme konusunda yetkin olmalı, deadline’ları kaçırmamalıdır. Ama tüm bunları yaparken aynı zamanda sosyal hayata da zaman ayırabilmelidir. Çünkü sosyalleşmek, yaratıcılığı tetikleyen en önemli unsurlardan biridir. Çoğu iyi fikir, evde pineklerken değil farklı etkinliklere katılarak ve insanlarla konuşarak çıkar.
[pullquote align=”right”]İyi bir dijital pazarlamacının öncelikle zaman yönetiminde başarılı olması gerekir. Aynı zamanda sosyal hayata da zaman ayırabilmelidir. Çünkü sosyalleşmek, yaratıcılığı tetikleyen en önemli unsurlardan biridir. Çoğu iyi fikir, evde pineklerken değil farklı etkinliklere katılarak ve insanlarla konuşarak çıkar.[/pullquote]
Ayrıca, iyi bir dijital pazarlamacı gündemi ve dijital yenilikleri takip etmeli; sosyal ağlardaki dile ve popüler içeriklere hakim olmalıdır. Tüm bunlardan haberdar olmalı ki, marka ve bunlar arasında bağlantı kurabilsin! Kısacası, yetenek setindeki en önemli şeylerden biri de güncel gelişmeleri bilmek ve bunlarla bağlantı kurabilmektir.
Özellikle İngilizce olmak üzere bir yabancı dili çok iyi bilmesinin yanı sıra iyi fikirler geliştirmek isteyen bir dijital pazarlamacı konuşkan olmalıdır. Suskun biri beyin fırtınasının olduğu toplantılara katkıda bulunamaz. Yaratıcı fikirler her zaman diyaloglardan doğar!
Sektör o kadar hızlı değişiyor ki olaylara hızlı adapte olabilen insanlar oldukça başarılı oluyor. Tabii ki bu da yeni şeyleri denemekten korkmayan pazarlama yöneticilerini biraz daha fazla öne çıkartıyor. Standart “Marketing” toolkit`inin yanında ajans geçmişi ve deneyimi olan kişiler ise zaten herşeyin belirsiz olduğu biraz daha kısa dönemli planlar ile ilerlenen bu sektöre daha hızlı adapte oluyor. Dijital Pazarlama sanki kendi başına bir disiplin gibi görünse de aslında birbirinden çok farklı web, mobil, medya ve hatta SEO gibi çok farklı skillset`lerin öğrenilmesini ve bir arada kullanılmasını gerektiriyor. Bu sebeple sadece TV veya sadece radyo değil, birçok konuda bilgi sahibi olan kişiler bu fragmante yapıya daha çabuk ısınıyor. Iyi dijital pazarlamacıların çok ilginç bir şekilde benzer özelliği ise genelde medya veya mobil gibi bir alt kategoride gerçekten uzman olmaları. Diğer kategorilerde kendilerini geliştirip bu rolü başarıyla üstleniyorlar.
[pullquote align=”right”]İyi dijital pazarlamacıların çok ilginç bir şekilde benzer özelliği ise genelde medya veya mobil gibi 1 alt kategoride gerçekten uzman olmaları. Diğer kategorilerde kendilerini geliştirip bu rolü başarıyla üstleniyorlar.[/pullquote]
Dijital ajanslar için bile çok önemli bir kriter olan kişinin kendisinin de bu yeni medyanın içinde yaşaması yani tablet PC, Pinterest veya Foodspotting deyince “Aaa ben de girdim, ben de aldım” demesi de kendi mutluluğu için önemli. Özetle sevmeden yapılabilecek bir iş değil.
Herkesin katılmadığı ama benim önemine çok inandığım; çok az da olsa bir teknik bilgi sahibi olunması ise dijital pazarlamacıların potansiyeline daha çabuk ulaşmasını sağlıyor.
Dijital çok ama çok hızlı ilerleyen bir alan ve her gün pek çok farklı uygulama geliştiriliyor. Bunların farkında olan ve farklı kaynaklardan beslenerek yeni teknolojilere ve yeni hikaye anlatım biçimlerine hakim bir dijital pazarlamacı güne her zaman 1-0 önde başlıyor. Bu noktada inovasyonları yakından takip eden ve dijital coğrafyaya hakim olan pazarlamacının en önemli silahı devreye giriyor: Cesaret.
[pullquote align=”left”]İnovasyonları yakından takip eden ve dijital coğrafyaya hakim olan pazarlamacının en önemli silahı devreye giriyor: Cesaret.[/pullquote]
İnovasyonları, marka stratejisi ile örtüşen şekilde uygulamak günümüzde dijital pazarlama adına fark yaratılacak en önemli alanlardan biri. Trendlerin yakından takibi ve marka stratejisi doğrultusunda bu trendlerin üzerine inşa edilmiş inovatif işlere imza atmak hem markanın algısını kuvvetlendiriyor hem de kullanıcı ile kurulan kontağın güçlü olmasını sağlıyor. Cesaret ve takip dışında son yılların en hızlı yükselen konusu olan sosyal medya’nın “sosyal” i de 2012 senesinde bir dijital pazarlamacının yetenek setleri içerisinde yerini alıyor.
Sosyal vizyon
Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg diyor ki: “5 sene içerisinde her ürün sosyalleşmek üzere tekrar düşünülecek.” Markasının sosyal olması yolunda adımlar atmak için her dijital pazarlamacı bu yeni gelişen sosyal vizyonu anlamak, markasına göre yorumlamak ve sahiplenmek durumunda. Markasını daha paylaşılır kılmak, kullanıcılar için hakkında konuşulacak değerler yaratmak ve 360 derece bütünleşik pazarlama planı dahilinde sosyal medyayı ele almak ve onu pazarlamanın üzerine yeni bir katman olarak yerleştirmek zorundalar. İnovatif ve cesur olmak, trendleri yakından takip etmek, markasının dijital ve sosyal stratejisini, 360 derece pazarlama stratejisinin içerisinde ölçümlenebilir hedefler dahilinde kurgulamak ve en önemlisi markasını sosyal olarak yeniden düşünmek bir dijital pazarlamacının temel yetenek setlerini oluşturuyor.
Dijital medya / iletişim konusunda hizmet veren birçok kişi ve kurumun bulunduğu günümüzde, bu kişi ve kurumlardan hangilerinin bu konuda ‘uzman’ olduğu sorusu sıkça soruluyor. Ben de bu soruya yanıt arayıp önemli olduğunu düşündüğüm bazı noktaları listeleyeceğim.
Bana sorarsanız, “dijital pazarlama” bir ekip işidir, ve bir ekibin sosyal medya konusunda danışmanlık ve hizmet verebilmesi için birçok farklı konuda uzmanlığa sahip olması gerekmektedir.
Bu konu başlıklarını bir liste haline getiriyorum.
- İnternetin doğuşuna, kitlelere yayılışına, internetsiz bir dünyanın ‘internetli’ bir dünyaya dönüşümüne şahit olmak. Bu sayede sosyal medya araçlarının insan hayatına kattıklarını deneyimlemek ve gözlemlemek. Ülkemizde ve dünyada başarılı olmuş internet projelerini yakından tanımak, neden başarılı olduklarını bilmek. (Ülkemizde 1996 senesinden beri internet kullanılıyor ve o yıllarda en az 12-13 yaşında olup internet kullanmaya başlamış olan kitlenin bu konuda önemli bir bilgi birikimi olduğuna inanıyorum. Uzun zamandır internet kullanıyor olmak, internette sık vakit geçirmek, dijital iletişimde başarılı olmak için önemli)
- İnternet projeleri, özellikle ‘sosyal ağ’, ‘forum’, ‘haber sitesi’ formatında kullanıcıların etkileşime geçtiği türden sosyal medya araçları üretmiş ve başarı ile işletmiş olmak. (İnternet kullanıcılarının kullanım deneyimlerini, mecralar üzerinde ürettikleri diyalogların nereden kaynaklandığı, nasıl kontrol edilebildiğini bilmek, kısacası ‘community management‘ konusunda deneyimli olmak, çok önemli.)
- Teknoloji üretebilmek ve online ürün yönetebilmek. (Teknolojiyi ‘hands-on’ yani alaylı olarak tanımak ve teknolojik ürünleri stabil bir şekilde üretip yönetebilmek, sosyal medya sektörünün ihtiyaç duyduğu uzmanlık alanları arasında önemli bir tanesi. Bu uzmanlığa sahip olanlar inovasyon yaratabilirler, sosyal medya üzerinde sunulan hizmetleri başarılı bir şekilde analiz edip ölçümleyebilirler, kendi ürünlerini veya iş ortakları için gerekli olan ürünleri kısa sürede üretebilir ve özelleştirebilirler.)
- Reklamcılık, iletişim, pazarlama, pazar araştırma, müşteri hizmetleri yönetimi konusunda ve daha birçok konuda bilgi birikimi. (Sosyal medya ve dijital pazarlama o kadar kapsamlı ki, her geçen gün daha fazla insan internet kullandıkça yapılabilecek işler ve alınabilecek geri dönüşler de o derece artıyor. Sosyal medya üzerinde hizmet vermek için bu saydığım konular dışında kimbilir daha kaç konuda bilgi sahibi olmanız gerekiyor. Bütün bu konu başlıklarında uzman olan binlerce şirket ve insan, bu disiplinleri internet üzerine nasıl etkili olarak taşırız, bunu düşünüyorlar.)
- Akademik disiplin, eğitim ve altyapı. (Dijital pazarlama sektörü, firmaların aldığı geri dönüşler geliştikçe, yapılan yatırımlar büyüdükçe gelişiyor. Rekabet her geçen gün artıyor. Herhangi bir konuda uzmanlığı bulunmayanların sesinin çok çıktığı bir yerden “uzmanlık”ın geçerli olacağı bir sektör olmaya doğru gidiyor. Akademik disiplin ve altyapı, her konuda olduğu gibi sosyal medya üzerinde hizmet verme konusunda da önemli bir rol oynuyor. İyi bir liseden, üniversiteden mezun bir işletmeci, endüstri mühendisi, ekonomist vb. nasıl en iyi inşaat şirketlerinde oluyorsa, sosyal medya konusunda hizmet veren firmalar da sektör geliştikçe en iyiler ile çalışacaklar. Bilgisayar mühendisliği, programcılık, enformatik gibi bölümler teknoloji ve ürün yönetimi konusunda birikim oluştururken gazetecilik, iletişim, reklamcılık, sosyoloji gibi bölümler de iletişim tarafına hizmet veriyor. Yavaş yavaş üniversiteler yeni medya konusuna da el atıyorlar, fark etmişsinizdir.)
- Kültürel birikim, çok yönlülük. (Geleneksel medya yani TV-gazete-dergi gibi mecralar üzerinde nasıl çok yönlü, fark yaratabilen, kültürlü kişiler rağbet görüyorsa sosyal medya da bunu talep ediyor. Kültürlü, birikimli, çok yönlü kişiler sosyal medya üzerinde de fark yaratıyor, yaratıcılığını gösteriyor.)
- Kurumsal tecrübe, internet ve sosyal medya dışarısında iş geliştirme tecrübesi, realist bakış açısı. Kısacası ‘business know-how’ (İnternet üzerinde bir start-upınız, bir e-ticaret siteniz, bir blogunuz, ya da bir ajansınız olabilir. Değişmeyecek olan tek şey, sunduğunuz hizmetin senelerdir değişmeyen arz-talep ilişkilerine, ‘business’ bakış açılarına, insanların internet yokken de talep ettiklerine, internetin oluşmasından sonra talep edeceklerine uyumlu olmasıdır. Yoktan business var etmek değil, dünyanın gidişine ve büyük resme bakmak, ihtiyaçları tespit etmek ve gerçekçi bir şekilde iş geliştirebilmek önemli.)
- Küresel bakış açısı, yabancı dillere hakimiyet, yabancı pazarları takip etmek, analiz etmek ve gözlemlemek. (Sadece sosyal medya için değil belki de herhangi bir işte, sektörde, hatta hayatta önemli olan bir konu varsa o da Türkiye dışında işlerin nasıl yürüdüğünü gözlemleyebilmek. Hem gelişmiş pazarlardaki öncü oyuncuların neler yaptığını, nasıl adımlar attığını görmek, hem de gelişmekte olan pazarlardaki eğilimleri incelemek, doldurulan boşlukları fark etmek çok önemli. Bütün bunları yapabilmek için iyi yabancı dil bilgisi, bol bol okumak, seyahat etmek, insanlarla ve firmalarla tanışmak gerekiyor.)
Öncelikle şunu göz önünde bulundurmak lazım; dijital pazarlamadan beklenti bir kaç yıl içinde oldukça değişti. Eskiden ses getiren dijital kampanyalar yapmak ön plandayken şimdi marka mesajı iletmek, uzun vadeli stratejiler geliştirmek, marka ile birey arasında bir ilişki yaratmak misyonları üstleniLİyor. Hal böyleyken dijital pazarlama konusunda yetkin ve bir markayı emanet edeceğimiz kişide olması beklenen özellikler de farklılaştı tabii. Bir “olmazsa-olmazlar” ve “olursa fark yaratırlar” listesi yapmak gerekirse sanırım özetle şunları sıralardım:
- Pazarlama stratejisi, marka yaratma süreçleri, marka stratejisi, marka vaadi konularında üretken
- Marka stratejisini anlama, bunu dijital stratejiye uyarlayabilme yetisi
- Entegre yaratıcı dijital strateji oluşturabilme
- Kısa ve uzun dönemli dijital yol haritası oluşturabilme
- Dijital medyaya full hakimiyet: internet, sosyal medya, mobil, viral, kullanıcı kullanım alışkanlıkları
- Sosyoloji bilgisi
- Proje planlama bilgisi
- Yaratıcı iş değerlendirebilme yetisi
- Reklam ve reklamcılık bilgisi
- Pazar ve trend bilgisi
- Teknik konularda yetkinlik
- Tüketici bilgisi
- Dijital iş süreçleri yönetimi
- “Resourceful” :)
- Yaratıcı