Günde kaç tane infografik ile karşılaştığınızı hiç düşündünüz mü?
Yeni fenomen Pinterest başta olmak üzere sosyal medyada her gün yüzlerce infografik paylaşılıyor. Artık markalar da haber siteleri de, kısacası birinin açıklayacağı bir şeyler varsa herkes her şeyi infografikle açıklıyor.
Bilmeyenler için tekrar edelim; infografik bilginin grafikle sunulması. İnfografiğin bu kadar sevilmesinin ve popüler olmasının da sebepleri var tabii:
- Görsel anlatım her zaman daha kolay algılanabilir, anlaşılabilir
- Akılda daha kolay kalır
- Eğlencelidir, konuyu sıkıcılıktan uzaklaştırır.
Bu üç unsurun yanı sıra bir de insanların görselliğe, daha da önemlisi estetiğe olan zaafı var…
İnfografik söz konusu olduğunda ne tasarımın iyiliğinden ne de bilgilerin doyuruculuğundan ve doğruluğundan vazgeçilemiyor. Her iş gibi bu da maharet gerektiriyor tabii. Bakmakla görmek arasındaki fark en çok ‘iyi bir infografik nasıl yapılır?’ sorusunda gösteriyor kendini. [highlight bg=”#fdc214″ color=”#111111″]Peki “İYİ” bir infografik nasıl hazırlanır? Türkiye’de yayınlanan infografikler nasıl daha iyi olur? İşin ana fikri doğru bilgi + yalın bi görsellik. Yazması kolay, yapması zor…[/highlight]
Yüksek miktarda datayı ya da karmaşık olabilecek bilgileri aktarabilmek/anlatabilmek adına infografikler son derece kullanışlı. İnfografikler, normalde bir makaleye baktığınızda gözünüzden kaçan rakamları ve önemli rakamsal verileri son derece iyi bir şekilde farkedilebilir kılabilir. Bu anlamda hem eğitim, hem gazetecilik hem de sunumlar için son derece önemli. İnsanlar görsel yaratıklardır. Bir fotoğraf binlerce kelimeyi tek seferde anlatabiliyor ne de olsa, değil mi?
[pullquote align=”right”]İnfografikler hem eğitim, hem gazetecilik hem de sunumlar için son derece önemli. İnsanlar görsel yaratıklardır. Bir fotoğraf binlerce kelimeyi tek seferde anlatabiliyor ne de olsa, değil mi?[/pullquote]
İy bir infografik hazırlamak için dikkat edilmesi gerekenler:
[highlight bg=”#fdc214″ color=”#111111″]1. İyi bir hikaye ve mesaj[/highlight]
Öncelikle anlatacak bir hikayeniz olmalı. İyi bir hikaye olmadan infografik sadece rakamların görsel olarak sunulmasından ibaret olur. İnsanların ilgisini çekecek bir hikaye ile başlayan infografikler, kişileri daha çok içine çeker ve insanlar devamına da bakmak/okumak isterler.
[highlight bg=”#fdc214″ color=”#111111″]2. Önce data, sonra tasarım[/highlight]
İnfografik hazırlamak istediğinizde direkt işe tasarımla başlamak son derece çekici gelebilir.Fakat iyi bir infografik hazırlamak için öncelikli konu elinizdeki verilerin/dataların yapısına bakmaktır. İşiniz font ya da renk seçmekle sınırlı değil burada çünkü. Planlanmış, iyi bir data yapısını belirledikten sonra işin grafik tasarım kısmını düşünmenizde fayda var. İyi bir infografik, iyi anlatılmış bir hikayeden ve kusursuz tasarımın birleşiminden/dengesinden oluşur.
[highlight bg=”#fdc214″ color=”#111111″]3. Grafik ve tablo çöplüğüne düşmeyin[/highlight]
İnfografiği hazırlarken yarattığınız her tasarımın/çizginin hikayeyi destekleyen ve anlatımını kolaylaştıran bir şekilde olduğundan emin olun. Veriler hikayesini anlatabilsin. Tasarımınız grafik ve tablo çöplüğüne dönmesin.
[highlight bg=”#fdc214″ color=”#111111″]4. Basit ve temel grafikleri kullanın[/highlight]
Basit ve temel grafiklerin bu kadar sene boyunca kullanılmasının bir sebebi var: İşe yarıyorlar. Ayrıca son derece etkili görselleştirme araçları. Eğer hikayeyi anlatmak için bar ya da pasta dilim şema kullanabiliyosanız kullanın. Bir infografiği olması gerekenden daha karışık bir görselliğe sokmanın gereği yok.
[highlight bg=”#fdc214″ color=”#111111″]5. Bırakın rakamlar kendileri konuşsun[/highlight]
Kötü bir infografik okuyucuyu yanlış yönlendiren ve büyük resmi görmesini sağlayacak şekilde bilgilendirmeyen infografiklerdir. En sık yapılan yanlışlardan ikisi, bu gösterişli chart’ların ardında bilgilerin anlaşılması güç bir hal alması ve hikayenin sadece bir yönünün vurgulanması. Harika bir infografiğein anahtarı transparanlıktır. Veirlerinizi saklamayın, bırakın konuşsunlar ve hikayelerini anlatsınlar.
Infografiklerin bu kadar sevilmesinin sebebi görsel anlatımları ile insanların birşeyi daha kolay anlayabilmesi. Bu ‘görsel anlatım’ eğitici, bilgilendirici ve hatta eğlendirici olabilir.
İnfografik hazırlamak genelde takım işidir. İyi bir infografik için anahtar noktalar:
- [highlight bg=”#fdc214″ color=”#111111″]Fikir[/highlight] — Hangi grafik tarzı okuyucunun ilgisini daha çok çeker, hangisi hikayeyi daha çok betimler / geliştirir? Bu konuda iyi bir fikriniz olması gerekir.
- [highlight bg=”#fdc214″ color=”#111111″]Planlama[/highlight] — Tasarımı önceden planlayın. İyi bir tasarım yapabilmek için yeterli vakti ayrımanız gerek.
- [highlight bg=”#fdc214″ color=”#111111″]Bilgi[/highlight] – İyi ve kuvvetli bir bilgi yoksa hiçbir grafik – istediği kadar estetik olsun – iyi bir infografik yaratamaz. Bilginin doğruluğu da son derece önemli.
- [highlight bg=”#fdc214″ color=”#111111″]Görsellik[/highlight] — Görsel seviyesi yüksek bir tasarım buradaki elzem konulardan biri. Çok karışık ve komplike bir tasarım yapmayın. Elit, doğru stilde, ilgi çekici ve anlaşılır bir tasarım yapın.
- [highlight bg=”#fdc214″ color=”#111111″]Editleme[/highlight] — Grafik tasarım ne kadar iyi olursa olsun, eğer editoryal anlamda hatalar varsa güvenilirliğinizi kaybedebilirsiniz. İnfografiğinizin iyi editlendiğinden emin olun.
Türkiye’de infografik henüz sadece küçük ve/ama değerli bir kitle tarafından tanınıyor. Türkiye’de kurumsal anlamda infografik kullanımı yetersiz ve henüz infografiklerin getirdiği fırsatlar tam anlamıyla bilinmemektedir. Bundaki en önemli neden ise henüz Türkçe infografiklerin yeterince yaygınlaşamaması ve infografiklerin büyük çoğunluğunun İngilizce olması. Buna rağmen infografiklerin çok sevildiğini söyleyebiliriz. Bunun en büyük nedeni ise tasarımsal çekiciliğin, bilgi edinmeyi kolaylaştırması ve sosyal medyada infografiklerin çok daha fazla paylaşılabilir olması.
İnfografikleri sadece görsel özellikleriyle değerlendirmemek gerekir. Her geçen gün bilginin ve pazarlama araştırmalarının daha da önemli hale geldiği, verileri anlamlandırarak doğru strateji geliştirmenin sonuca doğrudan etki ettiği gerçeğinden yola çıktığımızda, üzerinde birçok veri barındıran infografiklerin analizi ve doğru değerlendirilmesi çok daha önemlidir.
[pullquote align=”right”]İyi bir infografik olması için arkasında iyi bir araştırma, doğru veriler ve verileri doğru yansıtan tasarımsal detaylar gerekir. Bütün bunları barındıran infografiklerin, dijital ortama da doğru kanallarla ve destekleyici mesajlarla sunulması gerekir.[/pullquote]
Bilgilerin kaynağı, güncelliği sorgulanmalı
İnfografik görsel olmasıyla avantajlıdır. İyi bir infografik, tasarımcısının kabiliyetiyle şekillenir ancak burada tasarımcıyı da yönlendirmek gerekir. Okuyucu bir çırpıda verilmek istenen mesajı alabilmelidir. Bu amaçla tasarımcının infografikte öne çıkan veriyi, doğru tasarımla vurgulaması gerekir. Her infografik bir sonucu savunur ve okuyucunun da bu sonucu desteklemesi beklenir. Bu açıdan infografik hazırlarken yapmış olduğunuz araştırma sonuçlarından elde edilen verilerin infografik üzerinde anlamlı tasarımlarla eşleştirilmesi gerekir. İnfografikler bir araştırma sonucunu yansıtır ve üzerlerinde birçok bilgi barındırırlar. Bu bilgilerin kaynağı, güncelliği sorgulanmalıdır. Okuyucu olarak infografiklerden en iyi şekilde yararlanmak için infografik üzerindeki bilgiyi anlamlandırma ve yorum geliştirme yoluna gitmek gerekir.
Genel itibariyle infografiklerin konusu ve tasarımı iyiyse o infografik iyidir algısı var ama bu doğru bir yaklaşım değil. İyi bir infografik olması için arkasında iyi bir araştırma, doğru veriler ve verileri doğru yansıtan tasarımsal detaylar gerekir. Bütün bunları barındıran infografiklerin, dijital ortama da doğru kanallarla ve destekleyici mesajlarla sunulması gerekir.
Grafik anlatımın da bir dil olduğunu düşünürsek, bunu çok iyi bilen ve kullanan bir halk olduğumuzu söyleyemem. Aslında çok geniş kapsamlı değerlendirilmesi gereken bu konu için şunu belirtmek istiyorum; tasarımcılar olarak maalesef bizim ürettiğimiz ve kullandığımız grafik motifler çok da estetik kategoride değerlendirilmiyor. Açıkçası bilginin işlenmesi çok zor olduğu için üretilenden fazlası da talep edilmiyor. Belki biraz daha bekleyip iyi örnekleri ve doğuracağı olumlu sonuçları görmek gerek. Bu, hem infografik kültürümüzün gelişmesinde hem de tasarımcılarımızın bu örnekler ışığında, bu kültürü daha rahat aktarabilecek işler yapmasında etkili olacak.
Londra, NY metro şemaları öyle iyi ki saygı duymamak elde değil. Fincan üstünden T-shirt’e, çanta üstünden defter kapağına kadar her şeyde bu lekenin çekiciliğine kapılıyor insan. Tabii bu ikonik grafiklerin 80 yıl önce yapıldığını da unutmayalım. 1972 Münih Olimpiyatları’nın piktogramlarını da bu alanın kilometre taşları arasında gösterebilirim. Bu ikisi benim en değerli bulduğum örnekler.
Bir infografik tasarımcısı değilim ama bu işin püf noktaları da iyi bir tasarımcının yapması gerekenlerle aynı. Konunun içeriği ve dikkat çekiciliği önemli noktalar. Sadelik, ölçülendirme, yeterli derecede metin kullanımı, uygunluk ve en önemlisi işin estetiği bir infografiğin öne çıkan detayları. Aklıma ilk gelen grafik anlatım metro istasyonlarını gösterenler oluyor. Londra, NY metro şemaları öyle iyi ki gerçekten saygı duymamak elde değil. Fincan üstünden tshirt’e, çanta üstünden defter kapağına kadar her şeyde bu lekenin çekiciliğine kapılıyor insan. Tabii bu ikonik grafiklerin 80 yıl önce yapıldığını da unutmayalım. 1972 Münih Olimpiyatları’nın piktogramlarını da bu alanın kilometre taşları arasında gösterebilirim. Bu ikisi benim en değerli bulduğum örnekler.
Türkiye için konuştuğumuzda şunu biliyoruz: Tüketici tarafında yazı okumak işimize gelmiyor. Her şeyi video ile tüketen bir toplumuz. Üretici tarafındaysa videonun üretim maliyeti ve zahmetinin yanında, yayılımında kalitenin ve branding’in korunması ile ilgili sorun yaşanıyor. Tam da bu noktada, içeriği hem üreten hem de tüketen açısından çok kolay ulaşılabilir bir orta nokta olarak imdada yetişti infografikler. Nispeten kolay üretilebilir ve kolay tüketilebilir ürünler bunlar. Şimdilerde infografiklerin interaktif örneklerini de görmeye başladık, ki aslında bu, hem içerik hem de görsel olarak tüketicinin ihtiyacına daha da yaklaşarak gelişeceğinin güzel bir işareti.
[pullquote align=”right”]“Sorun doğru bilgi üretebilen kurumların infografik hazırlamaya, infografik hazırlayabilen kurumlarınsa doğru bilgi üretmeye yeterliliklerinin olmamasıydı”[/pullquote]
Kalite açısından baktığımızdaysa format ve görsel düzenleme olarak global standartta işler çıkıyor. Ancak içerikte halen “bilgiyi tüketen” tarafta olmanın getirdiği bir pasiflik mevcut. Genel olarak, tüm resmi içermeyen; bir araştırma sonucunu yansıtmaktan ziyade bir konuyu, bir problemi, bir pazarı tek oyuncu tarafından anlatan; o oyuncunun kendi datalarıyla ortaya çıkardığı, kaynak belirtilmeyen; dolayısıyla meşruluğu ve tüketici açısından işe yararlığı şüpheli işlerden bahsediyorduk yakın zamana kadar. Asıl sorun doğru bilgi üretebilen kurumların infografik hazırlamaya, infografik hazırlayabilen kurumlarınsa doğru bilgi üretmeye yeterliliklerinin olmamasıydı. Yeni yeni bu ikisinin ortak çalışmaları sevindirici sonuçlar çıkarıyor. Bu trendin devam etmesiyle, görsel olarak yakalanan standartların içerik olarak da yakalanacağını göreceğiz.
Yapılması gereken…
Öncelikle yapılması gereken “Ne için yapıyorum?” sorusuyla başlayıp doğru içeriği, eksik bırakmadan ya da fazla kaçırmadan infografiğe dahil etmek; yani işin “info” tarafını doğru oturtmak. İçerikle ilgili bilgi parçaları mesajı bir taraftan sağlamlaştırırken, diğer taraftan konuya ilişkin yeni katmanlar getirebilmeli. “İnfo” kısmında önemli bir diğer noktaysa, içeriğe üreticiyle ilgili özel bir manifesto olarak değil, ilgili alanda geniş bir bakış açısı sunarak konuyla ilgili tüketiciyi aydınlatmak amaçlı yaklaşmak. “Grafik” tarafındaysa iş, “Vurgulamaya çalıştığım bilgiyi/fikri en az zahmetle verebildim mi?” sorusunu cevaplamış olabilmekte. Bu konuda tüketici açısından “en az zahmet”, konuyla ilgili esprili bir hikaye yaratabilmek ve bu hikayeyle tutarlı görsel dil kullanmakla yakalanabiliyor.
Her geçen gün giderek daha fazla bilgi var ve bu bilgiyi algılayıp özümsemek için daha az zamanla karşı karşıyayız. İş sözcüklerin tekeline kalsa zor olacak. İşte bu noktada infografikler daha da önem kazanıyor. Soyut olan bilgi, görsel olarak temsil edildiğinde algılanması ve hafızadaki verilerle bağlantılar kurularak yorumlanması daha kolaydır. İçeriği çözümleyip sadeleştirerek yaratıcı bir görsel tasarım çerçevesinde sunan infografikler, mesajınızı en hızlı ve anlaşılır şekilde iletmek açısından etkindirler.
[pullquote align=”left”]”Öncelikle iyi bir infografiğin ilk bakışta neyle ilgili olduğuna dair fikir vermesi ve ilgi çekici olması gerekir. Farklı ve yaratıcı görsel yaklaşımlar grafiğe odaklanma noktasında avantaj getirecektir. Bunu yaparken mesajın farklı yorumlara ve yanlış anlamalara yer bırakmayacak netlikte verildiğinden emin olunmalıdır”[/pullquote]
Başarılı bir görselleştirme için…
Öncelikle iyi bir infografiğin ilk bakışta neyle ilgili olduğuna dair fikir vermesi ve ilgi çekici olması gerekir. Farklı ve yaratıcı görsel yaklaşımlar grafiğe odaklanma noktasında avantaj getirecektir. Bunu yaparken mesajın farklı yorumlara ve yanlış anlamalara yer bırakmayacak netlikte verildiğinden emin olunmalıdır. İçeriğin doğru organizasyonu bir diğer önemli konu. Veriler iyi analiz edilerek önem derecelerine göre ayrıştırılmış, anlamlarına göre ilişkilendirilmiş ve görsel kodlamayla da bu organizasyon desteklenmiş olmalıdır. Bu noktada renk, tipografi ve ikonlar gibi grafik ögelerin doğru ve dengeli kullanımı devreye girer. Doğru görsel kodlama ile kullanıcı nereye odaklanacağını ve bilgi akışını hangi sırada okuması gerektiğini rahatlıkla anlayabilir.
Son zamanlarda, özellikle de sabırsız ve zamansız web kullanıcılarının ihtiyaçları doğrultusunda kaliteli infographiclerin örneklerini daha çok görüyoruz. Bir çok site, öne çıkarmak istediği içerikleri infographic formatında hazırlayıp kullanıcılarıyla paylaşıyor. Peki neden bu örneklerin çoğu yurt dışından? Sanırım bunun temel nedenleri toplumun genel görsel algı seviyesi ve daha kaliteli görsel iletişime olan taleple ilgili. Infografiklerin verileri iletmedeki başarısı tasarımcının ortaya koyduğu iş kadar izleyicilerin bunu algılama kapasitesi ile de ilgilidir. Soyut sembollerin anlaşılması belli bir görsel tecrübe ve eğitim gerektirir. Evrenselleşmiş ve sık sık karşımıza çıkan bazı ikonlar herkes tarafından kolaylıkla anlaşılabilir. Tasarımcılar olarak dünya trendlerinden kopmadan daha kaliteli görsel ürünler ortaya koydukça ve toplum olarak bu nitelikli görsellere maruz kaldıkça diğer pek çok konuda olduğu gibi infografiklerde de giderek daha iyi örnekler çıkaracağımıza inanıyorum.