Facebook’un sürekli değer kaybeden hisse senetlerinden, Instagram da etkilendi. Facebook ile Instagram’ın satış konusunda anlaştığı Nisan ayından beri, anlaşmanın büyük kısmını oluşturan 700 milyon dolarlık hisse senetlerinin bugünkü değeri 447 milyon dolar.
İki şirketin el sıkıştığı anlaşmaya göre, Facebook Instagram’a, o zaman henüz halka arz edilmemiş 22,999,412 adet FB hissesinin yanında $300 milyon nakit verecekti. Bu az nakit ve çok hisse yaklaşımı, Instagram’ın kurucuları Mike Krieger ve Kevin Systrom’un yüzünü güldürecek gibi görünüyordu. Nisan ayında Facebook, halka arzından son derece büyük şeyler bekliyordu. Bunu onaylarcasına, anlaşma sırasında öngörülen FB hisse değeri yaklaşık değeri $30 iken, halka arz 18 Mayıs gününde $38’den gerçekleşti. Yani Instagram’ın sahip olduğu 23 milyon hissenin değeri, bir ay içerisinde $200 yükselmiş, anlaşmanın değeri $1.2 milyara fırlamıştı. Hatta halka arz gününde yaşanan dalgalanmalarla $43 civarında bile gezen FB hisseleri, Instagram’ın toplam değerini $1.3 milyara yaklaştırdı.
Peki Instagram bu dalgalanmalardan en ufak bir fayda görebildi mi? Maalesef, hayır. Dev Facebook’un aynı sektördeki devleşmekte olan ve bazı açılardan rakibi olarak görülebilecek bir şirketi alışı, birleşme ve alımların tekelleşme yasalarına uygunluğunu ölçerek tüketiciyi koruyan büroların onay mekanizmasına takıldı. Amerikan Federal Ticaret Komisyonu (FTC) ve hemen ardından şirketlerin İngiltere’deki aktivitelerinden dolayı kendini sorumlu gören Adil Ticaret Odası (OFT), gerekli soruşturmaları başlattı. OFT 14 Ağustos günü, FTC ise ancak 22 Ağustos günü yeşil ışık verdi. Bu hala satışın gerçekleştiği anlamına gelmiyor. Denetleyici kurumların ardından, anlaşmanın ABD Menkul Kıymetler ve Borsalar Komisyonu (SEC) tarafından onaylanması gerekiyor ve bu 6 aydan uzun sürebilir. Fakat, Facebook az bilinen bir eyalet yasasından yararlanarak, 29 Ağustos tarihinde Kalifornia Şirketler Kurumu ile düzenleyeceği “adillik duruşması” düzenleyip işi daha hızlı bitirmek istiyor. Her durumda, Instagram’ın eli kolu hala bağlı.
Instagram bu duruma düşmemek için neler yapabilirdi? The New York Times yazarı Steven M. Davidoff’a göre, Instagram’ın kabul ettiği şartlar şirket yöneticilerinin toyluğunu gözler önüne seren cinsten. Mesela Instagram, birleşmelerin %90’ında kullanılan dalgalı hisse değişim oranını anlaşmaya katabilirdi. Yani basitçe, 23 milyon hisse yerine $700 milyonluk hisse almaya karar verip, kardan veya zarardan etkilenmeyecek bir sisteme geçebilirdi. Öte yandan Instagram hisselerin dalgalanışına müdahil olup risk almak, ama riski kontrollü hale getirmek isteseydi, anlaşmaya “hisse tasması” adı verilen bir kural ekleyebilirdi. Tasma takılan bir hayvanın nasıl belirli bir gezinme alanı varsa, tasma takılan hisse anlaşmaları önceden belirlenen bir sınıra kadar oynayabilir. Mesela önden %10’luk bir tasma takılan anlaşmada, toplam hisse değeri $700 milyon yerine $630 milyonun altına düşse, Facebook anlaşmanın değerini $630 milyonda tutacak kadar hisse satmakla yükümlü olurdu. Aynı biçimde hisse fazla değer kazanırsa, $770 milyonun üzerinde Instagram hisse devretmeye başlardı.
Bu tür çok sıkça rastlanan önlemlerin niye alınmadığı bilinmez. Büyük ihtimalle yaş ortalaması epey genç ve hepi topu 13 kişiden oluşan ekibiyle Instagram, anlaşmaya ciddi avukatları ortak edene kadar birçok konuda el sıkışılmıştı bile. Belki Krieger ve Systrom, boğa piyasası şişirmelerine inanmış ve Zuckerberg’in halka arz rüyasını gerçekten paylaşmıştı. Sebebi ne olursa olsun, neden $1 milyar ettiği çok tartışılan Instagram, gün geçtikçe değer kaybediyor ve hala olan biteni acı içinde izlemek dışında yapabileceği hiçbir şey yok.